Ghé sạp xôi Phú Thượng lặng nghe câu chuyện đời người phụ nữ hơn 30 năm bán xôi giữa phố

Trong dòng người hối hả trên con đường Láng tấp nập, có một sạp xôi nhỏ nép mình khiêm nhường, nhưng lại tỏa ra thứ ấm áp rất riêng. Đó là nơi mỗi sáng người ta không chỉ tìm đến để mua một gói xôi dẻo thơm, mà còn để lặng nghe tiếng thì thầm đời thường từ người phụ nữ gắn bó cả thanh xuân với gánh xôi – chị Công Thị Khá, 53 tuổi, người làng Phú Thượng, quận Tây Hồ.

Gánh xôi giữa lòng phố thị

Không biển hiệu, không quầy kệ sang trọng, sạp xôi của chị Khá đơn giản chỉ là hai thúng xôi lớn, vài chiếc bàn nhựa, mấy chiếc ghế con bày vội bên lề phố. 5 giờ sáng, khi nhiều người còn đang say giấc, chị Khá đã tất bật bày biện sạp xôi của mình. Mọi công đoạn đều do chính tay chị thực hiện, từ việc chia phần, gói lá đến việc chào đón từng vị khách quen, khách lạ.

“Có hôm đông khách quá, tôi gói không xuể, người ta phải đợi. Nhưng may mắn là ai cũng thông cảm, nhiều người ăn quen rồi, cứ đến ngồi chờ, nói chuyện đôi câu cho vui,” chị cười, tay vẫn thoăn thoắt gói xôi.

Quầy xôi đơn giản với mấy cái bàn nhựa đặt 2 thúng xôi mà khiến biết bao người thương nhớ.

Là người gốc Phú Thượng – ngôi làng nổi tiếng với nghề đồ xôi truyền thống – chị Khá bảo rằng mình được “ăn xôi từ trong bụng mẹ”. Gạo nếp nấu xôi phải là nếp cái hoa vàng, hạt đều, ngâm kỹ từ đêm hôm trước. Đồ xôi phải đủ nước, đủ lửa, nếu non quá sẽ sống, già quá sẽ khô. “Tôi học nghề từ mẹ, nhà tôi đời nào cũng có người làm xôi. Bán xôi là một phần cuộc sống, không làm là thấy nhớ,” chị chia sẻ.

Tại sạp xôi của chị có đầy đủ các loại: xôi xéo, xôi lạc, xôi ngô, xôi gấc. Mỗi loại mang một hương vị riêng, nhưng đều chung sự dẻo mềm của nếp, vị ngọt dịu từ bàn tay người nấu. Một gói xôi được gói bằng lá chuối, bọc giấy báo, giữ trọn hương thơm giản dị mà thân quen.

Hơn 30 năm bám trụ với nghề, chị Khá không đếm nổi mình đã bán bao nhiêu gói xôi, gặp bao nhiêu người khách. Có người là sinh viên mới đến Hà Nội, sau này đi làm vẫn quay lại sạp xôi cũ, hỏi đúng tên chị. Có khách nước ngoài từng ăn một lần rồi quay lại, dù phải tìm đúng khung giờ sáng sớm.

“Nhiều người hỏi tôi: bán xôi có đủ ăn không? Có mua được nhà lầu xe hơi không? Tôi chỉ cười. Nghề này không giúp giàu sang, nhưng giúp tôi nuôi được ba đứa con ăn học đàng hoàng. Vậy là đủ,” chị nói.

Dù công việc bắt đầu từ 3 giờ sáng, kết thúc lúc 9 giờ, rồi lại về nhà dọn dẹp, chuẩn bị cho hôm sau, nhưng chị Khá chưa từng nghĩ đến việc bỏ nghề. Với chị, đó không chỉ là công việc mưu sinh, mà là cách để gìn giữ một phần ký ức, một phần truyền thống của làng nghề xưa.

Xôi Phú Thượng - từ thức quà dân dã đến di sản văn hóa

Không phải ngẫu nhiên mà Phú Thượng được gọi là “làng xôi”. Đây là nơi sản sinh ra những nồi xôi ngon bậc nhất đất Hà Thành. Không chỉ là món ăn sáng thông thường, xôi Phú Thượng còn mang giá trị văn hóa sâu sắc. Năm 2017, nghề đồ xôi Phú Thượng được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.

Trong nhiều sự kiện lớn của đất nước, xôi Phú Thượng từng được lựa chọn để giới thiệu đến bạn bè quốc tế. Tại Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều năm 2019, món xôi truyền thống này được phục vụ trong Trung tâm báo chí quốc tế, gây ấn tượng với nhiều phóng viên nước ngoài.

Chị Công Thị Khá là người làng nghề Phú Thượng.

Với những người như chị Khá, niềm tự hào ấy không đến từ giấy chứng nhận, mà từ ánh mắt hài lòng của khách hàng mỗi sáng, từ lời khen giản dị: “Xôi cô hôm nay ngon lắm.”

Giữa phố thị hiện đại, nơi những cửa hàng tiện lợi mọc lên dày đặc, sạp xôi nhỏ của chị Khá vẫn giữ vẹn nguyên nếp sống chậm, chân chất và gần gũi. Không cần quảng cáo rầm rộ, không cần lên mạng xã hội, khách tìm đến chị bằng trí nhớ, bằng thói quen, bằng hương xôi gói trong lá chuối thấm đượm tình người.

Một suất xôi ở đây chỉ từ 10.000 – 20.000 đồng, đủ no cho bữa sáng, đủ ấm lòng cho một ngày làm việc mới. Nhưng hơn hết, nó mang lại sự kết nối, điều mà cuộc sống đô thị đang dần đánh mất.

“Chỉ mong mình còn khỏe, còn bán xôi được vài năm nữa, rồi truyền nghề lại cho con cháu. Miễn là nghề không mai một, làng xôi còn, thì tôi còn vui,” chị Khá nói, mắt nhìn xa xăm, bàn tay lại thoăn thoắt gói thêm gói xôi mới.

PHƯƠNG UYÊN